Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2022

Για το κακό δεν ευθύνεται ο Θεός

Γενικά φαίνεται το κακό σήμερα να επικρατεί στον κόσμο. Μερικοί θεωρούν αίτιο των κακών το Θεό. Τον θεωρούν με ανθρώπινα πάθη κακό, τιμωρό και εκδικητή. Γιατί τα επιτρέπει; Γιατί τα παραχωρεί; Γιατί δεν τα αποσύρει, ενώ τόσο ταλαιπωρούν τα πλάσματά του; Όπως είναι γνωστό, ο άνθρωπος είναι πλήρως ελεύθερος να επιλέξει το κακό ή το καλό. Για την επιλογή του κακού δεν ευθύνεται ο Θεός. Δεν μπορούμε να κατηγορούμε το Θεό, γιατί μας έκανε τέλεια ελεύθερους. Ο Θεός είναι η αυτοαγαθότητα, δεν εποίησε κανένα κακό ποτέ.

+Γέρων Μωυσής ο Αγιορείτης

 

Αχ! αδελφοί μου, στους καιρούς αυτούς θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών και θα υπάρξει θλίψις πολλή, επιθέσεις Εθνών, μεταναστεύσεις λαών, ακαταστασία μεγάλη, σπατάλη, αμέλεια, αδιαφορία για την σωτηρία της ψυχής.

 

Γέροντας Πανάρετος Φιλοθεΐτης

Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2022

Η ανθρωπαρέσκεια

    Γέροντα, πολλές φορές με πιάνει ένα παράπονο.

    Τί παράπονο έχεις;

    Νά, λέω: «Γιατί δεν αναγνώρισαν τον κόπο μου και μου συμπεριφέρθηκαν έτσι;».

    Όταν κάποιος κάνη κάτι ταπεινά και με αγάπη, και δεν βρη αναγνώριση, μπορεί να του έρθη και ένα παράπονο. Αυτό είναι ανθρώπινο – όχι φυσικά ότι και αυτό είναι σωστό, αλλά τότε έχει κανείς κάποια ελαφρυντικά. Όταν όμως απαιτή την αναγνώριση, αυτό είναι βαρύ· έχει μέσα εγωισμό, δικαίωμα, ανθρωπαρέσκεια. Όσο μπορείς, να κινήσαι ταπεινά. Ό,τι κάνεις να το κάνης με φιλότιμο, για τον Χριστό, και όχι από ανθρωπαρέσκεια και κενοδοξία, για να ακούσης το «μπράβο» από τους ανθρώπους. Όταν ο άνθρωπος δεν δέχεται τα «μπράβο» από τους ανθρώπους και εργάζεται μόνον για τον Θεό, τότε ανταμείβεται από τον Θεό και σ’ αυτήν την ζωή με την άφθονη Χάρη Του, και στην άλλη με τα αγαθά του Παραδείσου.

 

Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ

Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2022

Το βλέμμα σου να ακολουθεί τον ήλιο

Σήμερα κάποια στιγμή μέσα στη μέρα, σκοτείνιασε. Σήκωσα το κεφάλι και κοίταξα τον ουρανό. Τα σύννεφα είχαν κρύψει τον ήλιο. Δεν τον έβλεπα αλλά ήξερα ότι ήταν εκεί, πάντα έτοιμος να μου χαρίσει το πολύτιμο φως του.

Τα σύννεφα είναι τα προβλήματα που συναντάμε στη ζωή. Μια αρρώστια, μια αποτυχία,μια προδοσία, μια συκοφαντία, μια δύσκολη σχέση, ένας χωρισμός, ένας αποχωρισμός. Τα σύννεφα κάποια στιγμή θα εμφανιστούν να είσαι σίγουρος γι'αυτό. Μα εσύ πάντα να εστιάζεις, να ποθείς, να επιζητείς, κέντρο της ύπαρξης σου να είναι πάντα ο ήλιος. Ο ήλιος είναι ο Θεός, η μόνη αλήθεια, η αιώνια χαρά, η εσωτερική γαλήνη,η αδιατάρακτη ειρήνη, η λυτρωτική Ανάσταση που ακολουθεί την ματωμένη Σταύρωση. Είναι το ουράνιο φως, η χρυσοκίτρινη ακτίδα που λάμπει μέσα στο σκοτάδι.

Σύννεφα πάντα θα εμφανίζονται στον ορίζοντα. Το βλέμμα σου όμως πάντα να ακολουθεί  τον ήλιο.

 

© Αλέξης Αλεξάνδρου

Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2022

Αιωνία η μνήμη


 «Αἰωνία ἡ μνήμη» σημαίνει: αἰώνια νὰ ὑπάρχει ἡ μνήμη γιὰ σένα. Ἄκουσα μιὰ φορὰ πὼς κάποιος στὸν ἐπικήδειο λόγο ἐπάνω ἀπὸ τὸν νεκρὸ φώναξε: «αἰωνία σου ἡ μνήμη στὴ γῆ!» Παραξενεύθηκα σὲ μιὰ τόσο λανθασμένη ἑρμηνεία τῆς πίστης μας. Μὰ μπορεῖ κάτι νὰ εἶναι αἰώνιο στὴ γῆ, ὅπου ὅλα περνοῦν βιαστικὰ σὰν προσκεκλημένοι σὲ γάμο;

 

Ὅποιος ἐπιθυμεῖ ἀθάνατη μνήμη στὴν αἰωνιότητα, ἐπιθυμεῖ εὐαγγελικὸ πράγμα. Ἐὰν κάποιος ἐπιθυμεῖ ἀθάνατο ὄνομα στὴ γῆ, θέλει ματαιόδοξο πράγμα. Νὰ ξέρεις ὅτι πολλοὶ οἱ ὁποῖοι ἀθόρυβα καὶ χωρὶς νὰ τοὺς προσέξουν πέρασαν αὐτὴ τὴ ζωή, ἀπέκτησαν ἀθάνατο ὄνομα σ’ ἐκεῖνο τὸν κόσμο. Νὰ σκέπτεσαι περὶ αὐτοῦ, ἀδελφὲ Μελέτιε, καὶ ὁ Θεὸς θὰ σοῦ ἀποκαλύψει ἀκόμα πολλά. Καὶ ὅταν ἀκούσεις γιὰ τὸ δικό μου θάνατο, πὲς στὴν προσευχή σου: «Αἰωνία του ἡ μνήμη»!

 

Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς

Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου 2022

Το σημάδι της ταπείνωσης:χαρά!

Τὰ πάντα, ἀπολύτως τὰ πάντα στὴ θρησκεία, εἶναι ἀμφιλεγόμενα, κι αὐτὴ ἡ ἀσάφεια μπορεῖ ν’ ἀρθεῖ μόνο μὲ τὴν ταπείνωση, ἔτσι ὥστε ὁλόκληρη ἡ πνευματικὴ ζωὴ νὰ εἶναι, ἤ νὰ πρέπει νὰ κατευθύνεται, στὴν ἀναζήτηση τῆς ταπείνωσης.

Τὸ σημάδι τῆς ταπείνωσης: χαρά! Ἡ ὑπερηφάνεια ἀποκλείει τὴ χαρά. Ἔπειτα: ἁπλότητα, δηλαδὴ ἀπουσία κάθε στροφῆς πρὸς τὸν ἑαυτό μας. Τελικά, ἐμπιστοσύνη, ὡς ἡ κύρια κατευθυντήρια γραμμὴ τῆς ζωῆς, ποὺ ἐφαρμόζεται στὸ καθετὶ (καθαρότητα καρδιᾶς, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ δεῖ τὸν Θεό). Σημάδια τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι: ἡ ἀπουσία χαρᾶς, περιπλοκότητα καὶ φόβος. Ὅλα αὐτὰ μποροῦν νὰ ἐπαληθευθοῦν κάθε μέρα, κάθε ὥρα, παρατηρώντας τὸν ἑαυτό μας καὶ μελετώντας τὴ ζωὴ γύρω μας.

 

π.Αλέξανδρος Σμέμαν

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2022

Πώς να ξοδέψουμε τις ώρες πριν τον θάνατο;

Ο θάνατος στέκεται πάνω από κάθε κόμμα και πάνω από κάθε εθνικότητα, πάνω από τα γηρατειά και την νεότητα, πιο πάνω από την υγεία και την αρρώστια, πιο πάνω από τα γέλια και τα δάκρυα. Ο θάνατος έχει το δικό του ρολόι το οποίο δεν συμφωνεί με το δικό μας. Όταν εμείς λέμε «ήρθε η ώρα», ο θάνατος λέει «νωρίς είναι». Όταν εμείς λέμε «νωρίς είναι», ο θάνατος λέει «ήρθε η ώρα».

Γι’ αυτόν τον λόγο ο αγώνας εναντίον του θανάτου είναι το ίδιο άσκοπος σαν τον αγώνα εναντίον της κίνησης του πολικού αστέρα από τον βορρά στον νότο. Πώς λοιπόν να ξοδέψουμε αυτές τις ώρες πριν τον θάνατο; Σκέφτομαι να σας προτείνω να κάνουμε πριν τον θάνατο αυτό που κάνει ένας άνθρωπος που ετοιμάζεται για προσκύνημα στους  Αγίους Τόπους: Νηστεύει, προσεύχεται, κοινωνεί, βοηθά με ελεημοσύνες τους συνανθρώπους του, τους φτωχούς και τους δυστυχείς. Πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι σε όλο το χωριό του και τους αποχαιρετά όλους, παρακαλώντας τους φίλους να τον ενθυμούνται στην προσευχή τους, και τους εχθρούς να του συγχωρήσουν όλες τις προσβολές και αδικίες. Αποφεύγει τις ματαιόδοξες διασκεδάσεις και τα γλέντια· αποφεύγει τα γέλια και τις φλύαρες κουβέντες. Και την στιγμή της αναχώρησης φορά καινούργια ρούχα, ευλογεί όλους όσους μένουν στο χωριό, τους συγγενείς και μη, τους φίλους και τους εχθρούς και ζητά και την δική τους ευλογία.

Όλα αυτά τα κάνει, επειδή είναι ένας αμαρτωλός άνθρωπος που αναχωρεί για την Ιερή Χώρα, θέλοντας να πλησιάσει τον Θεό. Με δέος λοιπόν και με επιμέλεια φροντίζει να αναγεννηθεί, να καθαριστεί και να ανανεωθεί, για να αξιωθεί την παρουσία του Θεού.

 

Άγιος  Νικόλαος Βελιμίροβιτς

 

Πηγή: https://www.koinoniaorthodoxias.org/martiria-kai-didaxi/metanoia-prin-ton-thanato/

Πού βρίσκεται η ανάπαυση και η χαρά;

 

Όλοι μας ταλαιπωρούμαστε στη γη και ζητάμε ελευθερία, μα λίγοι ξέρουν τι είναι η ελευθερία και που βρίσκεται. Κι εγώ θέλω επίσης ελευθερία και την αναζητώ μέρα και νύχτα. Έμαθα πως βρίσκεται κοντά στο Θεό και δίνεται απ’ Αυτόν σ’ όσους έχουν ταπεινή καρδιά, σ’ όσους μετανόησαν και έκοψαν το θέλημά τους ενώπιον του Κυρίου. Σ’ όποιον μετανοεί, ο Θεός δίνει την ειρήνη Του και την ελευθερία να Τον αγαπάει.Γιατί δεν υπάρχει τίποτα πολυτιμότερο στον κόσμο από την αγάπη του Θεού και του πλησίον. Σ’ αυτά βρίσκει η ψυχή ανάπαυση και χαρά.

 

Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης

 

Φωτογραφία Ιερός Ναός της Παναγίας του Σμολένσκ, 

Δανεισμένη από: https://gr.pravoslavie.ru/142206.html#image42011

Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2022

Ο Κύριος αγαπά όλους τους αμαρτωλούς

Εἶμαι μεγάλος ἁμαρτωλός, καὶ ὅμως εἶδα τὴν ἄμετρη ἀγάπη καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ μένα.

Ἀπὸ τὰ παιδικά μου χρόνια προσευχόμουν γιὰ ὅσους μὲ πρόσβαλλαν καὶ ἔλεγα: «Κύριε, μὴ τοὺς καταλογίσεις ἁμαρτίες γιὰ ὅσα μοῦ κάνουν». Ἀλλά, ἂν καὶ μοῦ ἄρεσε νὰ προσεύχομαι, δὲν ἀπέφυγα τὴν ἁμαρτία. Ὁ Κύριος, ὅμως, δὲν θυμήθηκε τὶς ἁμαρτίες μου καὶ μοῦ ἔδωσε ἀγάπη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Ἡ ψυχή μου ἐπιθυμεῖ νὰ σωθεῖ ὅλη ἡ οἰκουμένη, νὰ εἰσέλθουν ὅλοι στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, νὰ δοῦν τὴ δόξα τοῦ Κυρίου καὶ νὰ ἀπολαύσουν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Κρίνω ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου: Ἂν ὁ Κύριος ἀγάπησε ἐμένα τόσο πολύ, αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἀγαπᾶ ὅλους τοὺς ἁμαρτωλούς, ὅπως ἀγάπησε καὶ ἐμένα.

Ὤ, ἡ ἀγάπη τοῦ Κυρίου! Δὲν ἔχω δυνάμεις νὰ τὴν περιγράψω, γιατὶ εἶναι ἄπειρα μεγάλη καὶ θαυμαστή.

 

Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης

Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2022

Δεν παίρνει άλλο μια ανοημάτιστη ζωή


 Μπορεί ο κάθε άνθρωπος, αν αγωνιστεί και θέλει πραγματικά, να απορρίψει από τη ζωή του άμεσα ό,τι δεν του δίνει αληθινή αισιοδοξία, χαρά και ευχαρίστηση. Έτσι ο άνθρωπος θα έχει ηρεμία, ησυχία και γαλήνη. Η συνείδησή του θα είναι αναπαυμένη, η ζωή του ατάραχη, ακόμη και ο ύπνος του γλυκός.

Ο ποιητής Τ. Έλιοτ λέγει: «Κάνοντας κάτι χρήσιμο, λέγοντας κάτι ορθό, ατενίζοντας κάτι πραγματικά ωραίο, αρκούν για να ομορφύνουν τη ζωή σου». Ο Ντοστογιέφσκι έλεγε «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Είναι γεγονός πως το κακό, το πονηρό, το αισχρό προκαλεί και δελεάζει, όμως το καλό, το αγαθό, το ιερό και ωραίο είναι που πάντοτε θέλγει πραγματικά και συγκινεί βαθύτατα.

Η ελληνορθόδοξη παράδοση έχει δύναμη, αντοχή, νόημα, πίστη, παρηγοριά και ελπίδα. Η προσπάθεια ορισμένων να ξεριζώσουν από τις καρδιές των ανθρώπων αυτή την πλούσια και ζωηφόρα παράδοση το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να αυξήσει τους θλιμμένους, τους απαρηγόρητους, τους ανέλπιδους.

Η παράδοση αυτή γέννησε εκλεκτές μορφές αγίων και ηρώων. Ήλθε ο καιρός για μια ουσιαστική αναζήτηση, προς επανασύνδεση με την ιστορία, την παράδοση και τη συνέχειά της.

Ώρα ευπρόσδεκτη, κατάλληλη και απαραίτητη για μια καινούργια ανακάλυψη της παραδόσεώς μας και της δυνατής βεβαιότητος που προσφέρει στην απόγνωση, στην κατήφεια, στην κατάθλιψη και στη μελαγχολία.

Να το αντίδοτο του πολλού ψυχικού πόνου των καιρών μας. Είναι ανάγκη σύντομα να το αναζητήσουμε προς θεραπεία. Δεν παίρνει άλλο μια ανοημάτιστη και μαύρη ζωή. Δεν είναι έτσι; Είμαι υπερβολικός και παρωχημένος;

 

π. Μωυσής Αγιορείτης

Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2022

Κάτω από τις φτερούγες της αγάπης Του

 

Σαν τους νεοσσούς που βρίσκονται κάτω από τα φτερά της μητέρας τους, έτσι και όλο το σύμπαν , οι τάξεις των Αγγέλων, των ανθρώπων, των αλόγων ζώων , όλων των υλικών κόσμων, βρίσκονται υπό τας πτέρυγας του Κυρίου. Αυτός φωτίζει και θερμαίνει τα πάντα, αλλά με το πνευματικό φως και άλλα με το κτιστό φως. Και όπως το πουλί – μητέρα ακούει τους κρωγμούς των νεοσσών της που βρίσκονται κάτω από τα δικά της φτερά, έτσι και ο Κύριος ακούει τις δεήσεις μας , τους ύμνους μας, τους στεναγμούς μας και βλέπει όλες τις ανάγκες μας. Όλοι είμαστε υπό τας πτέρυγας της αγάπης του.

 

Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2022

Επιστροφή της χαμένης Εδέμ

Η τραγωδία των σύγχρονων χριστιανών έγκειται στο ότι ψάχνουν την πολιτεία του Θεού, λες και είναι δική τους νόμιμη κληρονομιά, αλλά δεν ψάχνουν τον Ίδιο τον Θεό, ως πηγή αιώνιας ζωής. Δεν καταλαβαίνουν την αγιοπατερική λέξη «θέωση», δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει να γίνουν θεοί κατά χάρη. Καθώς δεν το καταλαβαίνουν, δεν το επιθυμούν. Θέλουν την επιστροφή της χαμένης Εδέμ, όπου ανθίζουν και ευωδιάζουν ουράνια λουλούδια, όπου δεν υπάρχει γήρας και θάνατος, όπου δεν υπάρχουν βάσανα.

Όμως, το μυστήριο της ενανθρώπισης του Υιού του Θεού και η Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, το μυστήριο της λύτρωσης και της σωτηρίας – όχι μόνο ως επιστροφή του πεπτωκότα ανθρώπου στην πρωτόπλαστη αναμάρτητη κατάσταση, αλλά και ως πορεία της ψυχής προς τον Θεό, μέσω της πρόσληψης του θείου φωτός Του, μέσω της ανάβασης και της φώτισης, μέσω της εισόδου στη θεία ζωή, ως πορεία της αιώνιας και ατελείωτης ομοίωσης με τον Θεό – είναι για τους σύγχρονούς μας κεκαλυμμένο κάτω από πέπλο ομίχλης.

 

Αρχιμανδρίτης Ραφαήλ (Καρέλιν)

Μα πώς γίνεται να μην προσεύχεσαι;

Μα πώς γίνεται να μην προσεύχεσαι; Να καταλάβω τους αδιάφορους, τους χλιαρούς, τους άπιστους, τους άθεους, τους άγευστους της γλυκιάς θαλπωρής που προσφέρει η προσευχή. Αλλά κι εσύ; Μα πώς γίνεται να μην προσεύχεσαι;

Το παν είναι αυτή η σχέση, η συνεχής σύνδεση, το ουράνιο μάννα που τρέφει τη ψυχή, το θεϊκό φως που αντλείς πλουσιοπάροχα, τα λόγια τα εσωτερικά που ψιθυρίζει μυστικά η καρδιά. "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με", " Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς"...

Οι απαντήσεις στις δύσκολες ερωτήσεις, ο οξύς πόνος που μαλακώνει απ' την χάρη, η ελπίδα που ζωντανεύει εκεί που μοιάζουν όλα χαμένα, η απόλυτη εμπιστοσύνη την δύσκολη ώρα των μανιασμένων κυμάτων που απειλούν να πνίξουν όλη την ύπαρξη, η  εσωτερική γαλήνη όταν ο γύρω κόσμος γκρεμίζεται, το ζεστό δάκρυ που σαν πολύτιμο φυλαχτό κουρνιάζει στα βάθη της καρδιάς σου και την μαλακώνει, το χαμόγελο της πίστης που υπερνικά κάθε θάνατο.

Όλα αυτά κι ακόμα πιο πολλά θα σου χαρίσει η προσευχή. Ένα αλλιώτικο φως σ' έναν καιρό δαιμονικό. Ο θείος έρωτας, όταν ψυχραίνουν τα αισθήματα των ανθρώπων. Ο ήλιος που ζεσταίνει τους χειμώνες σου, το ουράνιο τόξο μέσα στις καταιγίδες της ζωής σου.

Γι' αυτό τολμώ και σε ξαναρωτώ. Μα πώς γίνεται να μην προσεύχεσαι αδελφέ μου, κι εσύ ταλαίπωρε εαυτέ μου;

© Αλέξης Αλεξάνδρου

Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2022

Περί αγάπης

Ὅσο περισσότερο ἀγωνίζεσαι νά ἀγαπᾶς τό Θεό, τόσο περισσότερο αὐτός σοῦ ἀποκαλύπτεται!

Ἐκεῖνος, πού ἐπιθυμεῖ τό κακό τοῦ συνανθρώπου του, κάνει τελικά κακό στόν ἴδιο τόν ἑαυτό του. Καί ἐκεῖνος, πού ἀγαπᾶ ἀκόμα καί τόν ἐχθρό του, στήν πραγματικότητα εὐεργετεῖ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του.

Ὅσο πιό πολύ ἀγωνιζόμαστε νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό, τόσο πιό πολύ νιώθουμε μέσα μας χαρά καί εὐτυχία. Δέν ὑπάρχει στόν κόσμο μεγαλύτερη εὐτυχία ἀπό τό νά φλέγεται ἡ καρδιά μας ἀπό ἀγάπη πρός τόν γλυκύτατο Κύριό μας.

 

Γέρων Γερμανὸς Σταυροβουνιώτης

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2022

Η ενάρετη ψυχή

Η λογική και ενάρετη ψυχή αναγνωρίζεται από το βλέμμα, το βάδισμα, τη φωνή, το γέλιο, από το που συχνάζει και με ποιους συναναστρέφεται. Όλα αυτά έχουν αλλάξει σ’ αυτήν και έγιναν κοσμιότερα. Γιατί ο νους που αγαπά το Θεό, σαν πρακτικός θυρωρός απαγορεύει την είσοδο στις κακές και αισχρές ενθυμήσεις.

 

Άγιος Αντώνιος ο Μέγας

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2022

Το ταξίδι και όχι το λιμάνι

Και σήμερα υπάρχουν στον κόσμο πολλές χριστιανικές ψυχές, οι οποίες με αγάπη τελούν τη διακονία τους, και πάλι πολλές άλλες, οι οποίες υποφέρουν βαριές αρρώστιες και χλευασμούς και συκοφαντίες με την επλίδα στον ζώντα Θεό, τον πατέρα και προνοητή. Τούτες είναι εκείνες οι μεγάλες ψυχές, οι οποίες κατάλαβαν απο τον Σωτήρα τους, ότι αυτή η ζωή είναι ζωή της διακονίας και του μαρτυρίου, και όχι της διασκέδασης και της απόλαυσης, προθάλαμος του Παραδείσου και όχι ο Παράδεισος, το ταξίδι και όχι το λιμάνι.

 

Από το βιβλίο Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς “Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται

Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2022

Ο Τίμιος Σταυρός

Η Εκκλησία καθιέρωσε τη γιορτή και προθέτει τον τίμιο σταυρό, για να τον προσκυνήσουν οι πιστοί. Διότι από εκεί αρχίζουν όλα, εκεί έγιναν όλα: στον σταυρό. Εκεί πέθανε η αμαρτία, εκεί πέθανε ο θάνατος. Αλλά δεν είναι μόνο ο σταυρός. Ακολούθησε η ανάσταση. Αν ήταν απλώς μόνο ο σταυρός… Όμως για να πάει ο Κύριος στην ανάσταση, πέρασε από τον σταυρό, πέρασε από τον θάνατο, πέρασε μέσα από τη φρίκη της αμαρτίας, μέσα από τη συνέπεια της αμαρτίας, που είναι ο θάνατος. Αναστήθηκε ο Κύριος και κατήργησε και τον θάνατο και την αμαρτία. 

Γι’ αυτό, όποιος πιστεύει στον Χριστό… Αλλά «πιστεύω» όχι με την έννοια ότι αναγνωρίζω τον Χριστό και κάνω καμιά προσευχούλα· όχι. «Πιστεύω» με την έννοια ότι ενώνομαι με τον Χριστό, δίνω τη ζωή μου, την ψυχή μου, την ύπαρξή μου στον Χριστό, ανήκω στον Χριστό· με την έννοια ότι συμπεριφέρομαι έτσι, κινούμαι έτσι προς τον Χριστό, που ο Χριστός δεν δυσκολεύεται καθόλου από μένα –καθώς του έδωσα το θάρρος, αν επιτρέπεται να πω έτσι– και με παραλαμβάνει και με κάνει δικό του.

Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου (†), Συνάξεις Τριωδίου Β’

Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022

Εισιτήριο ακριβό πληρωμένο με αίμα

Ο αφόρητος πόνος, η ανίατη αρρώστια, η αναγγελία του επικείμενου θανάτου δεν μπορούν να  εξηγηθούν με την κοσμική σοφία. Ο άνθρωπος όπως είναι φυσικό δεν θέλει τον πόνο, τον αποφεύγει, τον απωθεί, τον δε θάνατο σαν βαριά κατάρα τον κρύβει, δεν τον αναφέρει καν, τον φοβάται, δεν γνωρίζει πως να τον αντιμετωπίσει, πως να σταθεί με θάρρος απέναντι του. Δεν ξέρει γιατί έχει χαθεί. Έχει χάσει από το πρόσωπο και την καρδιά του, το νικητή της ζωής, την οδό και την Ανάσταση, τον σωτήρα Χριστό.

 Δεν πιστεύει ο άνθρωπος στη ζωή πέραν του τάφου. Γι' αυτό μπροστά στην ασθένεια και την οδύνη που έχει κατάληξη το κοιμητήριο, η μόνη του ευχή είναι να μη βασανιστεί, να μη πονέσει. Αλλά μέχρι εκεί. Μέχρι τον τάφο. Και μετά τίποτα. Τέλος.

Λέει ο άγιος Παΐσιος σχετικά:"Πάντως για να πάει κανείς στον γλυκό παράδεισο, πρέπει να φάει πολλά πίκρα εδώ, να έχει το διαβατήριο των δοκιμασιών στο χέρι."

Ο ίδιος ο Χριστός μας είχε τέλος βασανιστικό. Τον μαστίγωσαν, Τον φραγγέλωσαν, Τον κάρφωσαν επάνω στον Σταυρό. Οι μάρτυρες, βασανίστηκαν, τους έβαλαν στη φωτιά, τους έκοψαν τα χέρια, τους αποκεφάλισαν. Πολλοί άγιοι υπέμειναν πλήθος από αρρώστιες με καρτερία και πίστη. Πρόσφατα στα χρόνια τα δικά μας, ο άγιος Πορφύριος, ο άγιος Παΐσιος, ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης, ο άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και πολλοί άλλοι.

Η αρρώστια, ο πόνος, ο θάνατος δεν εξηγούνται με τη λογική αλλά με την πίστη. Χωρίς αυτήν ο Σταυρός είναι μωρία, μια τρέλα που σημαίνει θάνατο και η αρρώστια βάσανο ανεπιθύμητο. Αλλά για τον πιστό είναι μια ευλογία, ένα εισιτήριο ακριβό πληρωμένο με αίμα, αλύγιστη υπομονή και δάκρυ που σε πάει στην Ανάσταση.

© Αλέξης Αλεξάνδρου

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2022

Τα προβλήματα με τους συναδέλφους στην εργασία

Αν σε κάθε οικογένεια υπήρχε έστω και ένα πρόσωπο που υπηρετούσε τον Θεό με ζήλο, τι αρμονία θα υπήρχε στον κόσμο! Θυμάμαι συχνά την ιστορία κάποιας κοπέλας. Συνήθιζε να έρχεται και να συζητάμε, τότε που ήμουν ακόμα στο Μοναστήρι του Τουμάν. Ήρθε κάποια μέρα στο Μοναστήρι μαζί με ένα οργανωμένο γκρουπ προσκυνητών, και μου διαμαρτυρήθηκε λέγοντας: «Δεν το αντέχω πια! Οι άνθρωποι είναι τόσο αγενείς μεταξύ τους!». Και κατόπιν μου είπε ότι θα κοίταζε να βρει άλλη δουλειά. Την απέτρεψα, λέγοντας ότι ήταν λίγες οι δουλειές εκείνο τον καιρό και τα επίπεδα της ανεργίας υψηλά.

Της είπα να πάψει να πολεμά τους συναδέλφους της στη δουλειά. «Μα δεν μάχομαι κανένα!», απάντησε. Της εξήγησα ότι μολονότι δεν μάχεται κανένα σωματικά, εντούτοις με το να είναι δυσαρεστημένη στη θέση της. διεξάγει πόλεμο εναντίον των συναδέλφων της με τους λογισμούς της. Εκείνη αντέτεινε ότι κάθε άλλη αντίδραση θα υπερέβαινε τα όρια αντοχής του καθενός. «Μα ασφαλώς και τα υπερβαίνει», της είπα, «αλλά δεν μπορείς να το κάνεις μόνη σου. Χρειάζεσαι τη βοήθεια του Θεού. Κανείς δεν γνωρίζει αν προσεύχεσαι ή όχι την ώρα της δουλειάς σου. Κατά συνέπεια, όταν αρχίζουν να σε προσβάλλουν, μην τους αντιγυρίζεις τις προσβολές ούτε με λόγια ούτε με αρνητικές σκέψεις. Προσπάθησε να μην τους προσβάλλεις ούτε καν με τους λογισμούς σου' προσευχήσου στον Θεό να τους στείλει έναν άγγελο ειρήνης. Ζήτησε Του επίσης να μην σε ξεχάσει και σένα.

Αυτό δεν θα μπορέσεις να το κάνεις αμέσως, αλλά αν προσεύχεσαι πάντοτε έτσι, θα δεις πώς θα αλλάξουν τα πράγματα με τον καιρό και πώς θα αλλάξουν επίσης και οι άνθρωποι. Κατ' ουσία, θα αλλάξεις κι εσύ». Εκείνο τον καιρό δεν ήξερα αν επρόκειτο να δώσει βάση στη συμβουλή μου.

Αυτό συνέβη στο μοναστήρι του Τουμάν το 1980. Το 1981 με έστειλαν στο μοναστήρι της Βιτόβνιτσα. Κάποια μέρα στεκόμουν πλάι στην κυδωνιά, όταν είδα ένα γκρουπ προσκυνητών να πλησιάζει. Ήταν κι εκείνη μέσα σ' αυτό το γκρουπ και με πλησίασε για να πάρει ευλογία. Και να τι μου είπε: «Αχ πάτερ! Δεν είχα ιδέα ότι οι άνθρωποι είναι τόσο καλοί!». Τη ρώτησα αν αναφερόταν στους συναδέλφους της στη δουλειά κι εκείνη μου απάντησε θετικά. «Άλλαξαν τόσο πολύ πάτερ, είναι απίστευτο! Κανείς δεν με προσβάλλει πλέον, και βλέπω και σε μένα επίσης τη διαφορά!». Τη ρώτησα αν είχε ειρηνεύσει με όλους και μου απάντησε ότι υπήρχε ένα πρόσωπο μονάχα με το οποίο δεν μπορούσε να ειρηνεύσει για πολύ καιρό. Κατόπιν, καθώς διάβαζε τα Ευαγγέλια, έφτασε κάποια στιγμή στο σημείο όπου ο Κύριος μάς ζητά να αγαπάμε τους εχθρούς μας. Και τότε είπε στον εαυτό της: «Θα αγαπήσεις αυτό το πρόσωπο είτε το θέλεις είτε όχι, διότι αυτό είναι που μας ζητά ο Κύριος». Και τώρα, ξέρετε, είναι οι δυο τους οι καλύτεροι φίλοι!

Μακάρι να υπήρχε έστω και ένας τέτοιος άνθρωπος σε κάθε επιχείρηση, εργοστάσιο ή γραφείο! Έτσι θα ανοιγόταν ο δρόμος προς την ειρήνη. Μόνο ένας άνθρωπος χρειάζεται, ένας άνθρωπος συνδεδεμένος προσευχητικά με τον Θεό, και θα έχουμε παντού ειρήνη — στην οικογένεια, στη δουλειά, στην κυβέρνηση και παντού. Η παρουσία ενός τέτοιου ανθρώπου είναι που μπορεί να μας ελευθερώσει από ζοφερούς και δυσβάστακτους λογισμούς.

 

Από το βιβλίο, ΓΕΡΩΝ ΘΑΔΔΑΙΟΣ. ΟΙ ΛΟΓΙΣΜΟΙ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ

Ο δρόμος που οδηγεί στην θεία επιστήμη

Αυτή είναι η θεία επιστήμη! Αυτή είναι η σοφία του Θεού! Είναι η αποκάλυψη του Θεού. Σ΄αυτήν υπάρχει ο Θεός. Ο δρόμος που οδηγεί σ΄αυτήν είναι η ταπείνωση, είναι η παραίτηση από τη λογική μας. Με την ανθρώπινη λογική δεν πορεύεσαι προς αυτήν. Η θεία επιστήμη απορρίπτει τον ανθρώπινο λόγο, τον θεωρεί ανοησία. Κι εκείνος (ο ανθρώπινος λόγος) με τη σειρά του, που είναι ο αυθάδης κι αλαζόνας εχθρός της βλασφημεί εναντίον της και την αποκαλεί ανόητη. Την προκαλεί κατηγορώντας την επειδή εμφανίστηκε στους ανθρώπους με τον Σταυρό, πως ανέτειλε με τον Σταυρό. Ο δρόμος που οδηγεί στην θεία επιστήμη είναι η αυταπάρνηση, είναι η σταύρωση, η πίστη.

 

Από το βιβλίο Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ,Η βασιλεία του Θεού και ο αντίχριστος

Παιδί και αιωνιότητα

Μου μάθαιναν οι μεγάλοι, όταν ήμουν μικρός, να κρατιέμαι από τον ουρανό και από τη γη, για να μην σκοντάφτω. Έμεινα παιδί για πολύ καιρό και για μεγάλο διάστημα στηριζόμουν στο ραβδί που μου είχαν δώσει.

Όμως, όταν η αιωνιότητα εισχώρησε μέσα μου και ένοιωσα ξένος μέσα στον κόσμο, ο ουρανός και η γη έσπασαν στα δύο μέσα στα χέρια μου σαν αδύναμο καλάμι...

Κύριε, δύναμη μου, πόσο αδύναμοι, είναι ο ουρανός και η γη! Μοιάζουν με μολυβένια παλάτια, αλλά στην παρουσία Σου εξατμίζονται σαν το νερό στην παλάμη.

 

Από το βιβλίο Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, “Προσευχές στη λίμνη

Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2022

- Ναι, παιδί μου αλλά ο παράδεισος μυρίζει πολύ πιο ωραία!

Ο σεβαστός λόγιος μοναχός γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης μου διηγήθηκε ότι πήγε κάποτε να συναντήσει τον θαυμάσιο στην ψυχή και την βιβλική όψη Pώσσο ερημίτη παπα Τύχωνα. Πλησίασε το ασκητήριο του άκουσε θεσπέσιες ψαλμωδίες. Νόμιζε ότι γινόταν Θεία Λειτουργία και για αυτό περίμενε έξω από την καλύβα μέχρι να τελείωση. Τέλος, αφού μπήκε βρήκε μόνο τον παπα Τύχωνα στην εκκλησία, ο οποίος εκείνη την στιγμή μεταλάμβανε τον Άγιον Άρτον. Διατηρούσε Άγιον Άρτον όλο το χρόνο και μεταλάμβανε συχνά μόνος του.

Ο πατέρας Θεόκλητος έμεινε κατάπληκτος και απορούσε τι να ήταν οι ψαλμωδίες που άκουσε προηγουμένως. Λίγο πριν την μακάρια κοίμηση του ερημίτου τον υπηρετούσε ο μαθητής και υποτακτικός του, σεβάσμιος γέρων Παΐσιος.

- Εσύ είσαι ο άγιος Σεραφείμ;

Ρώτησε κατάκοιτος και ετοιμοθάνατος παπα Τύχων.

- Τι λέτε γέροντα, δεν σας καταλαβαίνω.

- Να - είπε τότε – προ ολίγου ήταν εδώ ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ μαζί με την Παναγία και μιλούσαμε.

- Τι σου είπε η Παναγία;

Ρώτησε ο πατέρας Παίσιος.

- Μου είπε ότι θα με πάρει μετά την γιορτή μου.

Πράγματι στις 10 Σεπτεμβρίου μετά την γιορτή της γεννήσεως της Θεοτόκου

8 Σεπτεμβρίου, κοιμήθη ο παπα – Τύχων με ειρήνη κρατώντας στα χέρια του

ένα σταυρό.

 

Πριν πεθάνει ο πατέρας Παίσιος του έβαλε στην μύτη να μυρίσει βασιλικό.

- Μυρίζει ωραία γέροντα;

Του είπε.

- Ναι, παιδί μου αλλά ο παράδεισος μυρίζει πολύ πιο ωραία!......

 

Από το βιβλίο, ΛΟΓΟΙ ΑΘΩΝΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ. (ΚΟΖΑΝΗ ΜΑΡΤΙΟΣ 2006).



Παπά – Τύχων. Ο Γέροντας του Αγίου Παϊσίου
Αναπαύθηκε εν Κυρίω στις 10 Σεπτεμβρίου 1968


Όταν ο άνθρωπος αρχίζει να νομίζει ότι κάτι είναι…

Όταν ο άνθρωπος αρχίζει να νομίζει ότι κάτι είναι ή κάτι κάνει, άρχισε να χαλάει συχνότητα μέσα. Αυτή τη συχνότητα την επαναφέρουμε (οι άνθρωποι) πάλι με την αυτομεμψία, με το να κατακρίνει κανείς τον εαυτόν του. Και πώς να μην κατακρίνει ο άνθρωπος τον εαυτόν του; Και ιδιαίτερα ο μοναχός, που μόνος προς μόνον, ενώπιος ενωπίω, δεν συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους που είναι προς τα κάτω, αλλά συγκρίνει τον εαυτό του με τον Θεόν, και κυρίως με εκείνους που προηγούνται στο δρόμο ανακαινιζόμενοι. Και έτσι, αφού είναι τελευταίος από όλους αυτούς, θεωρεί τον εαυτό του έσχατο. Όλοι οι άγιοι τον περνούν, τον προσπερνούν. Όσο βλέπει προς τα επάνω είναι έσχατος.

Το κακό, το μέγα λάθος θα είναι αν στρίψει προς τα κάτω, να δει τους άλλους που είναι παρακάτω, και τότε θα νομίζει ότι είναι πρώτος, οπότε γίνεται φαρισαίος. Ενώ είναι τελώνης όταν βλέπει προς τα πάνω, γίνεται φαρισαίος όταν γυρίσει προς τα κάτω. Τι να δώσει, τι παράδειγμα να δώσει, όταν το καλό δεν το κάνει ο ίδιος; Και το καλό δεν είναι το να αδολεσχεί κανείς στη διάνοιά του, το καλό είναι να γίνεται μια βιωματική κατάσταση.

 

Μοναχός Λουκάς Φιλοθεΐτης

Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 2022

Εκείνος που στοχάζεται τα επουράνια

Εκείνοι που γνωρίζουν το Θεό, γεμίζουν από κάθε καλή έννοια και επειδή επιθυμούν τα ουράνια, καταφρονούν τα βιοτικά. Αυτοί οι άνθρωποι ούτε αρέσουν στους πολλούς, ούτε και αυτοί αρέσκονται με τους πολλούς. Και γι’ αυτό όχι μόνο τους μισούν αλλά και τους περιγελούν οι πιο πολλοί ανόητοι. Υπομένουν όσα τους φέρνει η φτώχεια επειδή γνωρίζουν ότι εκείνα που οι πολλοί θεωρούν κακά, σ’ αυτούς είναι καλά. Γιατί εκείνος που στοχάζεται τα επουράνια, πιστεύει στον Θεό γνωρίζοντας ότι όλα είναι έργα της θελήσεώς Του. Εκείνος όμως που δε τα στοχάζεται, δεν πιστεύει ποτέ ότι ο κόσμος είναι έργο του Θεού και ότι δημιουργήθηκε για τη σωτηρία του ανθρώπου.

 

Άγιος Αντώνιος ο Μέγας

 

Ο Θεός είναι ο προνοητής μας. Προνοεί και φροντίζει για όλους. Μας δίνει την τροφή, τα ρούχα και το σπίτι που μένουμε. Δικά Του είναι ο ήλιος, το φεγγάρι και τ΄ άστρα που μας φωτίζουν. Με τη δική Του φωτιά ζεσταινόμαστε και ετοιμάζουμε το φαγητό μας. Με το δικό Του νερό πλενόμαστε και δροσιζόμαστε. Τα ζώα Του μας υπηρετούν. Ο αέρας Του μας ζωογονεί. Το οξυγόνο Του μας κρατάει στη ζωή. Με λίγα λόγια, από την αγάπη και τ΄ αγαθά Του εξαρτιόμαστε. Χωρίς αυτά, ούτε στιγμή δεν μπορούμε να ζήσουμε.

 

Άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ

Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2022

Δέν ἔχω τίποτα ἄλλο νά σοῦ προσφέρω, μόνο τις αποτυχίες μου

Ἀρχίζει τό Ἀπόδειπνο. «Κύριε εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου». Θεέ μου, δέν μᾶς ἀκοῦς καί δέν μᾶς βλέπεις; Σήμερα τό πρωί κατέκρινα τόν προϊστάμενο τοῦ διακονήματος, γιατί δέν ἔκανε, κατά τήν ἐγωϊστική μου γνώμη, τό καθῆκον του. Τί νά πεῖς καί Ἐσύ μέ τά χάλια μου; Θά μιλήσεις σέ ἕνα ἀνυπάκουο μοναχό; Θά φανερώσεις τό ἅγιο θέλημά σου σέ μένα τόν τυφλό πνευματικά; Ἀφοῦ δέν θά τό κάνω.

Κατά τά ἄλλα ἔχω τήν ἐντύπωση, Θεέ μου, πώς εἶσαι ὑπόχρεος νά μέ σώσεις, νά μέ δοξάσεις καί ἐπί γῆς καί στόν οὐρανό, νά μοῦ δώσεις ὅλα τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματός Σου. Τί πλάνη, τί τρέλλα, τί ἀποτυχία πράγματι!

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν μέ τόν ἁμαρτωλό, τόν πλανεμένο, τόν ἀποτυχημένο, τόν αὐτοειδωλοποιημένο». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γράφει κάπου πώς, ἄν δέν ἀπελπισθοῦμε τελείως ἀπό τόν ἑαυτό μας καί δέν ἐλπίσουμε τελείως στόν Θεό, δέν μποροῦμε νά βάλουμε ἀρχή στήν πνευματική ζωή.

Γι' αὐτό σοῦ λέω, Θεέ μου, πώς ἀπέτυχα ὡς ἄνθρωπος, ὡς χριστιανός, ὡς μεγαλόσχημος μοναχός, ὡς ὀρθόδοξος θεολόγος, ὡς Ἁγιορείτης, ὡς Ἑλληνοκύπριος, ὡς νήπιο, ὡς παιδί, ὡς ἔφηβος, ὡς νέος, ὡς ἄνδρας. Πάρε τίς ἀποτυχίες μου αὐτές. Δέν ἔχω τίποτα ἄλλο νά σοῦ προσφέρω.

 

Μοναχός Νεόφυτος Γρηγοριάτης

 

Όλα συγχωρούνται, μόνο όσα δέν εξομολογηθούν, εκείνα δέν συγχωρούνται… Χύσε δύο σταγόνες δάκρυα μέ πόνο ψυχής και ξεπλύνεται όλος ο ρύπος…

 

Μόνο την μετάνοια του ανθρώπου, εάν λάβει εις χείρας Του ο Φιλάνθρωπος, όλα τα άλλα γνωρίζει Αυτός να οικονομεί πανσόφως εις σωτηρία… Ο ελεήμων Θεός αιτία γυρεύει και αφορμή διά να σώσει ψυχή

 

Γέροντας Ιωσήφ Ησυχαστής

Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2022

Αν έχεις καρδιά...

Η όλη ουσία δεν είναι να κάνεις κάτι:καλές πράξεις,να είσαι ηθικός, να είσαι "καλός άνθρωπος",

αλλά ν'αγαπήσεις Κάποιον. Να γίνεις ένα με τον Έναν. Να γίνει η αρχή και το τέλος σου.Ν'αποκτήσεις καρδιά ζωντανή, αγαπητική,ελεήμονα, σπλαχνική,αυθεντική.

 

Όπως λέει στο γεροντικό ο αββας Παμβώ: "Αν έχεις καρδιά μπορείς να σωθείς"

 

Μόνο τότε.

Αν έχεις καρδιά...

 

Αλέξης Αλεξάνδρου

Από το βιβλίο μας “Αποτυπώματα  Ψυχής”

Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2022

Κάθε ψυχούλα Τον Χριστό χρειάζεται

Κάθε άνθρωπος τον Ιησού Χριστό ζητάει. Ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος. Δεν φτάνει μόνο το ψωμί που δίνουν τα συστήματα, η ψυχή με τι θα τραφεί; Η ψυχή είναι η ουσία του όντος. Το σώμα είναι το περίβλημα, ο ναός της ψυχής.

Όταν δώσεις στον άνθρωπο τον Χριστό, την ειρήνη Του και τη χάρη Του, τότε ο άνθρωπος ανασταίνεται και μπορεί να ζήσει λιτότατα.

Τι χρειάζεται; Λίγο ψωμάκι να φάει, ένα ρούχο να ρίξει απάνω του και μια τρύπα να μείνει.

Όταν δεν έχει όμως τη χάρη του Χριστού, τα θέλει όλα γιατί δεν έχει τίποτε. Σήμερα τα θέλουμε όλα, γιατί οι περισσότεροι δεν έχουμε τίποτα.

Μα  χορταίνει με λεφτά ο άνθρωπος; Τον Χριστό χρειάζεται, κάθε ψυχούλα αυτόν ζητάει.

Κι άμα μπορούμε ας μιλάμε στον Χριστό για τους ανθρώπους, ιδίως τους πονεμένους και δυσκολεμένους. Ας τον παρακαλούμε να τους επισκεφθεί και να τους βοηθήσει. Κι ας είναι φτωχοί κι ας είναι οτιδήποτε.

 

π. Ανανίας Κουστένης